ESKİMİŞ VE ESKİMEYE BAŞLAMIŞ MESLEKLER

"Kola binmek" "kola çıkmak" "sıra kolu" gibi adlarla da anılan bu denetim biçimi sadrazamların İstanbul'a dönük görevleri arasındaydı. İstanbul'da başta sadrazam olmak üzere yeniçeri ağası, bostancıbaşı, İstanbul kadısı, sekbanbaşı,  asesbaşı, kaptan-ı derya, sadrazamın başkentte bulunmadığı zamanlarda sadaret kaymakamı, kentin genel güvenliğinden ve gereksinimlerinin düzenli biçimde karşılanmasından derece derece sorumluydular. Kent, hemen her gün kol gezme ve kolluk hizmetleriyle taranırdı. Kol gezmek, yaya veya atlı, daha dar bir çevrede yapılan denetimlerdi. Buna karşılık kola binmelerle bütün kent, çoğu kez sadrazamın başkanlığındaki kalabalık bir görevli grubunca denetlenirdi. Geceleri de "sıra kolu" denen kontroller yapılmaktaydı. Sadrazam, haftada üç gün, kentin belirli semtlerini gezmek ve özellikle narh ve kalite kontrolleri yapmakla yükümlüydü. Yasa gereği çarşamba divanından sonra da kola çıkması zorunluydu. çoğu padişah ise, sadrazamların kola çıkmalarını yeterli görmeyerek tebdil gezerler, saptadıkları olumsuzlukları hatt-ı hümayunla ilgililere bildirirlerdi. Fakat, İstanbul'u asıl titreten, sadrazamın genellikle ayda bir çıktığı büyük kol denetimiydi. İnciciyan, bu denetimlerde şehrin her semtinin gezildiğini, kapı ve daire halkı dışında pek çok görevlinin de sadrazama eşlik ettiklerini yazmaktadır. Büyük kol aynı zamanda bir tür gövde ve güç gösterisiydi. Sadrazamla birlikte yeniçeri ağasının, İstanbul kadısının, ihtisab ağasının da katıldığı büyük kola sabahleyin çıkılırdı En önde atbaşı giden yoldaşlar ya da kılavuz çavuşları, bunların arkasında kol düzenine göre süpürge sorguçlu subaşı, perişanî sarıklı asesbaşı, süpürge sorguçlu çardak çorbacısı, İstanbul kadısı kethüdası, mücevvezeli dergâh-ı ali çavuşları, selimî kavuklu ve divan rahtlı atlı çavuşbaşı, ört denen görkemli sarığı ile İstanbul kadısı, selimî kavuklu ve divan rahtlı ata binmiş yeniçeri ağası, kapı kethüdaları, iki yanda ikişer sıralı, üsküflü ve seraser kuşaklı koloğlanları ile mumcular, şatırlar, aralarında saraçbaşı, teraziçi, daha geride perişanî sarıklı, orta kuşaklı ve elinde değneği olan ihtisab ağası, bostancılar odabaşısı, selimî kavuklu, erkan kürklü ve divan rahtlı atta sadrazam, yanında süpürge sorguçlu muhzır ağa, ellerinde ve omuzlarında ceza araçları olan muhzır yoldaşları, daha geride kethüdayerleri, cebeciler, topçular bulunur, bu korkutucu kortej, yer yer durur ve sadrazamın buyruklarına göre denetimler yapılır, gerekiyorsa ceza uygulanırdı.