"İnsanlar konuşarak anlaşır” denir. İnsan varsa, konuşma da vardır. Meseleler konuşularak çözülür. Hiçbir insan, konuşmadan, serdini karşısındakine anlatmadan rahat edemez. Hasta derdini doktorla konuşur. Davalı avukat ile ve hakimle konuşur. Öğrenci, öğretmeniyle konuşur. Vaiz, cemaatiyle konuşur. Cemaat, topluluk varsa konuşma vardır.
Allah, kullarıyla konuşur. Peygamberler ümmetleriyle konuşur. Kadın, erkeğiyle konuşur…
Konuşuruz, ama nasıl? Konuşurken nasıl bir yol izlemeliyiz? Her ağzımıza geleni söylemeli miyiz? Konuşayım da nasıl olursa olsun mu deriz? Konuşmanın bir kuralı yok mu? Olmamalı mı? "ben her şeyi söylerim, lafımı esirgemem” diyerek karşımızdakileri incitmeye hakkımız var mı?
Yüce yaratıcımız, bizim nasıl bir dille konuşmamız gerektiğini şöyle belirtir;
"Rabbinin yoluna hikmetle, güzel öğütle davet et. Muhatabınla; iyi bir şekilde mücedele et.” "Ey Muhammed! Eğer sen sert sözlü olsaydın, etrafında kimse kalmazdı”, "Ey Musa! Firavun'a yumuşak söyle belki kalbi yumuşar, imana gelir.”…
Yine Kur'anda; babanın, evladıyla nasıl konuştuğu, ona nasıl hitap ettiği örnekleri vardır. Mesela Hz. Lokman, oğluna, "yavrucuğum” diye hitabederken, Hz. İbrahim de; "babacığım” diye söylüyor.
- rehberimiz olan Kur'an-ı Kerimde; "Başkasının tanrısına sövmeyin ki o da yanlışılıkla sizin tanrınıza sövmesin” denir. Buradan şu sonucu çıkarıyoruz, dilimizi iyi kullanmak. "tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır” denir.
Hazer kıl kırma kalbin kimsenin canını incitme
Esir-i gurbet-i nalan olan insanı incitme
Tarik-i ışkda bi-çareyi hicranı incitme
Sabır kıl her belaya hâne-yi Rahman'ı incitme
Felekde, hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i âlem-i zî-şanı incitme
Elin çek meyl-i dünyadan eğer aşık isen yare
Muhabbet camını nuş et asıl Mansur gibi dare
Misafirsin felek bağında bendin salma efkare
Düşersin bir belaya sabrı kıl Mevla verir çare
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem-i zi-şanı incitme
Bulaşma çark-ı dünyaya vücudun pak-tahirken
Güvenme mal u mülk ü mansıbın efnası zahirken
Nic' oldu mali Karun'un felek bağında vafirken
Nedir bu sendeki etvar-ı dert gönlün misafirken
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem-i zî-şanı incitme
Hasislikden elin çek sen cömerd ol kan-ı ihsan ol
Konuşma cahil-i nadan ile gel ehl-i irfan ol
Hakir ol alem-i zahirde sen ma'nada sultan ol
Karıncanın dahi halin gözet dehre Süleyman ol
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem-i zî-şanı incitme
Ben insanım diyen insana düşmez şad'u handanlık
Düşen bî-çareyi kaldırmadır alemde insanlık
Hakikat ehlinin hali durur daim perişanlık
Bir işi etme kim gelsün sana sonra peşîmanlık
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i cilem-i zî-şanı incitme
Ehl-i irfanım deyü her yerde bendin atma meydana
El elden belki üstündür ne lazım uyma şeytana
Yakın olmak dilersin Hazret-i Hallak-ı ekvana
Cihanda tatlı dilli olması lazımdır insana
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem- zî-şanı incitme
Celîs-i meclis-i ehl-i hakikat ol firar etme
Heva-yı nefsine tabi' olan yerde karar etme
Tekebbürlük eden insana asla i'tibar etme
Sana cevr ü cefa ederse bir keş inkisar etme
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem- zî-şanı incitme
Vefası var mıdır gör kim sana bu çarh-ı devranın
Eser yeller yerinde hani ya taht-ı Süleyman'ın
Yalınız adı kaldı alem-i zahirde Lokman'ın
Geçer bir lahzada ru'ya misali ömrü insanın
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem-i zî-şanı incitme
Sana bir faide yokdur bilirsin halk-ı gıybetden
Gözün aç alemi bir bir geçersin çeşm-i ibretden
Zarar gördüm diyen gördün mü sen ehl-i mehabbetden
Yeme kul hakkını korkar isen rüz-i kıyametden
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem- zî-şanı incitme
Hakikat bahrinin gavvası ol terk-i mecaz eyle
Çıkar ha alma mazlumun ahın seni i'tiraz ile
Çehil semt-i Habîb'e ey gönül azm-i Hicaz ile
Yüzün tuk hak-i payine hemen arz-ı niyaz ile
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem- zî-şanı incitme
Gönül ayinesin silmek gerekdir kalb-i agahe
Muhabbet şems-i dogmuşken ne lazım mihr ile mahe
Ne müşkil hacetin varsa heman arzeyle Allah ‘e
Der-i Mevla dururken bakma LÜTFÎ başka dergahe
Felekde hasılı insan isen bir canı incitme
Günahkar olma fahr-i alem- zî-şanı incitme
Alvarlı Efe Hazretleri
