D vitamini başta kemikler olmak üzere vücudumuzun pek çok yerinde önemli görevleri olan bir vitamindir. Yeterli güneş maruziyeti ve D vitamini içeren gıdalar, başlıca D vitamini kaynağıdır. Güneş ışığının miktarı, açısı ve maruziyet süresi, kişinin yaşı ve deri rengi D vitamini yapımını etkilemektedir. Balık, tereyağı, süt, patates, yulaf, yumurta sarısı, sıvı yağlar, karaciğer, maydanoz ve ısırgan otu, başlıca D vitamini kaynağıdır.
Yetersiz güneş maruziyeti, gıdalarla yetersiz D vitamini alımı ve D vitamininin barsaklardan yetersiz emilimi D vitamini eksikliğine neden olabilir. Yaşlılarda D vitaminin deride yapımı ve barsaklardan emilimi azaldığından D vitamini eksikliği daha sık görülür. Bu nedenle yeteri kadar D vitamini alınsa da, yaşla birlikte D vitamini oluşumu ve depoları azalmaktadır.
D vitamini kemik erimesini önler, kemik ve kas sağlığı için gerekli olan kalsiyum ve fosforun barsaktan emilmesini artırarak kalsiyum ve fosfor dengesini sağlar. Bağışıklık sistemini güçlendirir, kalp hastalıkları, hipertansiyon, otoimmün hastalıklar, bazı psikiyatrik hastalıklar ve bazı kanser türlerine karşı vücudumuzu korur. D vitamininin merkezi sinir sistemi üzerine de olumlu katkıları vardır, kaslara güç vererek ağrıyı azaltır. Çağımızın hastalığı olan metabolik sendrom ve obezite , D vitamini eksik olanlarda daha sık görülmektedir. Kortizon grubu ilaçların uzun süreli ve yüksek dozlarda kullanımları, kalsiyum emilimi ve D vitamini metabolizmasını bozarak kemik erimesine neden olmaktadır. Güneş ışını ile oluşan veya gıdalar yoluyla alınan D vitamininin etkin hale dönüşmesi için karaciğer ve böbrekte bir takım enzimatik işlemlerden geçmesi gerekir. Bu nedenle ileri derecede karaciğer ve böbrek hastalığı olanlarda D vitamini eksikliği görülmektedir. Bağışıklık sistemi üzerine olumlu katkısı olan D vitamininin viral enfeksiyonlara karşı koruyucu etkisi de vardır. Bu durum viral enfeksiyonların oldukça yaygın olduğu sonbahar ve kış aylarında önem arzetmektedir. Bu nedenle D vitamini eksik olanlar özellikle kış aylarında daha kolay hastalanırlar. D vitamini gereksinimimizin büyük çoğunluğu deride sentezlenir. Deride D vitamini sentezi daha çok yaz aylarında yapılır. Kışın çoğu zaman güneş olmadığından ve güneş ışınları deriye yatay temas ettiğinden, D vitamini sentezi oldukça azalır. Ülkemizin bulunduğu enlemde güneşin açısından dolayı Vitamin D sentezi, daha çok Mayıs-Kasım ayları arasında gerçekle?ir. Sentez için cilde direkt güne? ı?ını teması gereklidir. Uygun güneş ı?ın açısı saat 10:00-15:00 arasında olduğundan, bu saatler arasında güne?lenilirse D Vitamini sentezlenebilir. Cam ve tül arkasından güne?lenilmemelidir. Güne? koruyucu krem kullanılmamalıdır. D vitamini düzeyimizi artırmak için gereğinden fazla güneş ışığına maruz kalmamalıyız. Fazla miktarda güneşe maruziyet cilt kanserine neden olabilmektedir. Yüz, eller veya ön kolların günlük 15-20 dakika güneşe maruz kalması, D vitamini sentezi için yeterli olabilir. D vitamini eksikliği bazen hiçbir belirti vermeden sinsi seyredebilir. Vücutta önemli görevleri olan D vitamini eksikliğinde,ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. D vitamini düzeyinin ileri derecede düşük olduğu durumlarda kan kalsiyum seviyesi de düşer. Bunun neticesinde raşitizm ve osteomalazi denilen kemik hastalığı ve kas güçsüzlüğü oluşur. D vitamini eksikliği halk arasında kemik erimesi olarak da adlandırılan osteoporoza neden olur. Osteoporoz başlangıçta sessiz ilerler ve ağrı şeklinde belirti vermez. Osteomalazi dediğimiz kemik hastalığında ise ağrı söz konusudur.Bu nedenle halsizlik, kemik ve kas ağrısı olanların D vitamini düzeylerine baktırmalarında yarar vardır. Gebe ve emzikli bayanların D vitamini yönünden iyi beslenmesi ve yeterince güneş ışığıyla temas halinde olmaları, hem kendi sağlıkları, hem de bebeklerinin sağlıkları açısından önem arzetmektedir. Yaşlılık döneminde D vitamininin hem deride sentezi , hem de barsaklardan emilimi azalmıştır. Bu nedenle eve bağlı ve dışarı çıkamayan yaşlıların doktor tavsiyesiyle ilave D vitamini almaları önerilebilir. D vitamini Eksikliğinin Tanısı, kanda bakılan D vitamini düzeyleri ile konulabilir. 30 ng/ml üzeri normal , 20-30 ng/ml arası D vitamini yetersizliği ve 20 ng/ml altı D vitamini eksikliği olarak tanımlanır. D vitamini eksikliğinin tedavisi D vitamini preparatlarıyla yapılır. D vitamini, damla, şurup, draje, kapsül, çiğneme tableti, efervesan tablet ve ampül şeklinde piyasada bulunmaktadır.
D vitamini eksikliğinin tedavisi mutlaka doktor denetimi altında yapılmalıdır. Zira gereğinden fazla alınan D vitamini, zehirlenmeye ve böbreklerde fazladan kalsiyum tutarak böbrek taşı oluşumu gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
