DOLAR
39,63
EURO
45,37
STERLİN
53,19
GRAM
4.318,29
ÇEYREK
7.092,91
YARIM ALTIN
14.186,81
CUMHURİYET ALTINI
28.241,88

İslam Kültür ve Edebiyatında Seyahatler Üzerine Kısa Bir Seyahat 2

 

Verdiği birbirinden değerli eserleriyle ve evrensel mesajlarıyla dünyaya ışık saçan Mevlâna Celaleddin er-Rumi, günümüzde Afganistan sınırları içerisinde bulunan Belh'te dünyaya gelmiş. Onun için hicret ta çocukluğunda yaşadığı bir olgu olmuştur. Dönemin önemli bir alimi olan babasına refakatle Belh'ten Nişabur yoluyla Bağdat'a, oradan Hicaz'a daha sonra Karaman'a göç etmiş, burada bir süre kaldıktan sonra da Konya'ya göç etmiştir. Sonraki yıllarda ilim tahsili için Suriye'ye giden Mevlâna, Halep'te Haleviye Medresesinde yaklaşık 3 yıl kaldıktan sonra Şam'a geçmiş burada da 4 yıl kalmıştır.

Endülüs'te dünyaya gelen Şeyh-i Ekber lakaplı Muhyiddin Arabi, eğitim almak üzere doğu ülkelerine bir göç gerçekleştirmiş Bağdat ve Mekke'nin yanı sıra Şam'da ikamet etmiştir. Aslen Malatyalı olan Sadreddin Konevî de Şam'a gitmiş ve ilim uğruna göç eden iki şahsiyet burada buluşmuştur.

İbn Battuta, Evliya Çelebi, İbn Fadlan, Rifaa et-Tahtavi ve Ahmed Faris eş-Şidyak gibi seyyahlar ömürlerini dünyanın değişik ülkelerine yaptıkları seyahatlerle geçirmişlerdir.

Kimi zaman siyasi duruşlarından dolayı yönetimin zulmüne maruz kalarak zorunlu göçe tabi tutulan önemli şahsiyetler de olmuştur. İngiliz işgaline karşı duruş sergilediklerinden dolayı modern Mısır şiirinin öncüsü Türk asıllı Emiruşşuara/Şairler Sultanı lakaplı Ahmet Şevki, Mısır'dan İspanya'ya, Kalem ve Kılıcın Efendisi lakaplı Mahmud Sami el-Barudi, Mısır'dan Serendib adasına sürülmüşler. Yine modern Mısır'ın önemli şairlerinden Veliyuddin Yeken, Osmanlı yanlısı tutumundan dolayı işgalci yönetim tarafından Türkiye'ye sürgün edilmiştir.

Modern dönemde İslam dünyasında göç konusunda en çok mağduriyet yaşayan toplumun Filistinliler olduğunda sanırım herkes hemfikirdir. Yahudilerin "el-Ardu'l-Mevûd / Vadedilmiş Topraklar”ı ele geçirme hülyasının kurbanı olan Filistinliler, yıllar içerisinde vatanlarından peyder pey uzaklaştırılarak göçe zorlanmışlardır. Günümüzde başta Amerika olmak üzere birçok batılı devlette etkili olan Yahudi lobisi ve Evanjelikler bu "Vadedilmiş Topraklar” emelinin gerçekleşmesi için olanca gayreti göstermektedirler. Ne yazık ki bu arzu bölgede birçok Müslüman mazlumun zorunlu olarak göç etmesine sebep olmaktadır.

Vatanlarından sürülen ve her türlü zulme reva görülen Filistinlilerin hazin trajedileri, aralarında Mahmûd Dervîş, Emel Dunkul, Gassân Kenefânî ve Seher Halife gibi yazar ve şairler bulunan birçok entelektüel Müslümanı etkilemiştir.

Bunlar arasında, 1941 Filistin Akka doğumlu Mahmud Derviş, henüz yedi yaşındayken doğduğu toprakların İsrail tarafından işgal edilişine şahit olmuş, ailesiyle birlikte çok sevdiği vatanından ayrılmak zorunda kalmıştır. Mısır, Lübnan, Rusya ve Fransa gibi ülkelerde göçmen olarak kalan şair, vatansız, yurtsuz yuvasız kalmanın ezikliğini mısralarına taşımış, birbirinden güzide şiirler kaleme almıştır.

Yine benzer sebeplerle daha çok Müslüman oldukları için Kırım'dan sürülen Müslüman Tatarlar, Bosna Hersek'te Sırpların katliamına maruz kalarak birçoğu hayatını kaybeden hayatta kalanların da göç etmek zorunda kaldığı Müslüman Boşnaklar, göçün acımasızlığını yaşamışlardır.

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren Lübnan, Suriye, Filistin ve Mısır gibi pek çok Arap ülkesinden kimi entelektüeller, siyasî, sosyal, ekonomik ve dinî sebeplerle Batı'ya özellikle de Kuzey ve Güney Amerika'ya göç etmiş ve zamanla burada edebî etkinliklerde bulunmuşlardır. "Mehcer Edebiyatı/Gurbet veya Göç Edebiyatı” ının oluşmasına vesile olmuşlardır. Bunlar arasında öne çıkanları; Cubrân Halil Cubrân, Mihail Nuʿayma, Emin er-Reyhânî, Nesîb Arida, İliyya Ebû Mâdî, Fevzî Ma'lûf, Reşîd Selîm el-Hûrî ve İlyâs Ferhât'tır.  

Benzer sebeplerden dolayı ülkesini terk etmek zorunda kalarak Fransa'ya yerleşen Türkiye'de kamuoyunun yakından tanıdığı Emin Maluf, eserlerinde bu göç olgusuna çokça yer verir. Yüzüncü Ad, Afrikalı Leo, Semerkant vb. eserleri hep ülkeler arası göç ve intikalleri konu edinir.


Yazarın Diğer Yazıları