TYB Konya Şubesinin 14 Eylül 2025 tarihinde düzenlediği Ata Yurdumuz Özbekistan gezisi kapsamında Ahmet Köseoğlu, Abdüssettar Yarar, Ziya Özboyacı, Mehmet Emin Parlaktürk, Bestami İnan, Mehmet Atilla Şirin, Şamil Şenalp, Dr. Hamdi Koçak, Veli Tekelioğlu, Namık Kemal Fındık, Ali İhsan Altay, Seyit Mehmet Sümer ve eşlerinin katılımlarıyla edinilen izlenimleri ele alan SORGUN , Kuzeyde Kazakistan, kuzeydoğuda Kırgızistan, güneydoğuda Tacikistan, güneyde Afganistan ve güneybatıda Türkmenistan ile çevrildiğini, tarihî önemi ve stratejik konumu nedeniyle zengin bir kültürel mirasa sahipliğinden dolayı eserlerin korunduğuna, başkenti Taşkent olan ülkenin Türk Devletleri Teşkilatı üyesi olduğunu söyledi:" Ankara'dan uçakla pazar sabahı başkenti Taşkent'e indik. Uluslararası Taşkent Havalimanında bizi rehberimiz Ümide Babajanova Hanım karşıladı. Bir hafta boyunca bize hakkıyla rehberlik yapan Ümide Hanım'ın refakatinde Buhara, Taşkent ve Hive merkezli bir yolculuk yaptık."
TARİHİ DOKUYU HİSSEDİYORSUNUZ
Özbekistan başkenti Taşkent'te çok sayıda tarihi yapı bulunduğuna değinen SORGUN , göz kamaştırıcı camilerin ve özgün mimariye sahip tarihi medreselerin şehre canlılık kazandırdığını, yeşil alanları, park ve bahçeleri, düzenli yerleşimi, geniş yolları, tertemiz cadde ve alanlarının dikkatlerini çektiğini söyleyerek "Taşkent'in merkezi olan Bağımsızlık Meydanı, geniş, ferah, yeşillik içinde eski ve yeni Taşkent'i birleştiren bir meydandır. Sovyetler Birliği döneminde, meydan Lenin Meydanı olarak adlandırıldı. 1992'de Bağımsızlık Meydanı olarak yeniden adlandırılan alandaki Lenin Anıtı kaldırılarak üzerinde Özbekistan haritasının sergilendiği bir kürenin yer aldığı Bağımsızlık Anıtı yapıldı. Ülkenin bütün şehirleri çok temiz ve düzenli. cadde, sokak ve kaldırımlarında bir tane bile çöp görmedik. Cadde ve sokaklarda sigara içen insan görmedik. Caddeleri oldukça geniş. Tarihi eserlere çok önem veriyorlar ve yaşatıyorlar. Yeni yapıları da eski eserlerin mimari tarzında yapıyorlar. Öyle ki yeni yapılan binaları bile, tarihi eser zannederek zevkle bakıyoruz." dedi.
MOĞOL İSTİLASI
Günümüz Özbekistan toprakları Mâverâünnehir ve Turan bölgelerinin parçası olduğunu, bölgenin 7. yüzyıldaki, Müslümanların İran'ı fethine kadar Pers Ahameniş İmparatorluğu, Grek-Baktriya Krallığı, Part İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu'nun parçası olduğuna değinen ikinci konuşmacımız ERSÖZ, " Fethin ardından İslam bölgede yayıldı. Aynı dönemde Semerkant, Hive ve Buhara gibi şehirler İpek Yolu sayesinde zenginleşti. İslâm'ın Altın Çağı'nda Buhârî, Tirmizî, Birûni ve İbn-i Sina gibi dönemin önde gelen bilim ve ilim adamları bu şehirlerde yetişti. 13. yüzyılda, bölgeye hâkim olan Harezmşahlar Orta Asya'nın tümü ile birlikte Moğol istilalarına yenik düştü. Bölgeye daha sonra Özbek Hanlığı ve Timur İmparatorluğu hâkim oldu. Timur, fethettiği geniş topraklardan çok sayıda zanaatkâr ve bilgini başkenti Semerkant'a getirdi.Cengiz Han yönetimindeki Moğol istilası Buhara, Semerkand, Ürgenç şehirlerinin işgalleri toplu katliamlara ve Harezmi'nin bazı bölümlerinin tamamen yerle bir edilmesi gibi benzeri görülmemiş bir yıkıma yol açtı. Moğol ordularına katılmış olan Türk boyları bölgeye yerleşerek Özbekistan'ın Türkleşmesine önemli katkı yaptı.".
GİZEMLİ ŞEHİR SEMERKANT
Timur'un torunu Uluğ Bey, dünyanın ilk büyük astronomlarından birisi olduğuna değinen ERSÖZ 14. yüzyılda kurulan Timur İmparatorluğu'nun başkenti Semerkant, Uluğ Bey devrinde önemli bir bilim merkezi hâline geldiğini belirterek "Bölgede Buhara, Hokand ve Hive hanlıkları kuruldu.19. yüzyılda Orta Asya Rus İmparatorluğu'nun kontrolüne geçti. 1920'nin başlarında, Orta Asya sıkı bir şekilde Rusya'nın elindeydi. Bolşeviklere karşı bazı direnişlere rağmen Özbekistan ve Orta Asya'nın geri kalanı Sovyetler Birliği'nin bir parçası oldu. Taşkent bu dönemde Rus Türkistan'nın başkenti oldu. Sovyetler Birliği 1924'te Sovyet Orta Asya'yı parçalayarak Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni kurdu. 2. Dünya Savaşı sırasında 1941'den 1945'e kadar Özbekistan'dan 4 milyon nüfusun yarısı Kızıl Ordu'da Nazi Almanya'sına karşı savaştı." dedi
HZ OSMAN MUSHAFI KORUNUYOR
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından nüfusunun % 90 ı Müslüman olan 37,7 milyon nüfusuyla en kalabalık Orta Asya ülkesi Özbekistan'ın 1991 yılındaki bağımsızlığından 2 Eylül 2016 tarihindeki ölümüne kadar devlet başkanlığını İslam Kerimov'un görev yaptığını, bugün Özbekistan cumhurbaşkanlığı görevini Şevket Mirziyoyev yürüttüğüne vurgu yapan ERSÖZ, Hazreti İmam Külliyesi, Muyi Mübarek Cami, Barak Han Medresesi, Hazreti Osman dönemindeki el yazma Mushafı, Kukeldaş Medresesini ve Yeni Minor Camisini Ayrıca Çarşu Pazarı, Şehitler Meydanı, Bağımsızlık Meydanı, Emir Timur Meydanı, Taşkent TV Kulesini slayt eşliğinde anlattı: "Müze olarak kullanılan medresede, ceylan derisine yazılı ilk Kur'an-ı Kerim'lerden biri olan Hz. Osman Mushafı' nın muhafaza edilmesinden dolayı İslâm âlemi için büyük önem taşıyor. Kur'ân-ı Kerîm'in, Timur Devletinin kurucusu Emir Timur tarafından 14. yüzyılda Bağdat'tan Semerkant'a getirildiği tahmin ediliyor. Rusların Orta Asya'yı ele geçirmesinin ardından 1869'da St. Petersburg'a götürülen Kur'an-ı Kerim, 1923 yılında geri getirilmesiyle Semerkant'ın ardından Özbekistan Müslümanları Dinî İdaresi'nin müzesi olan Muyi Mübarek Medresesi'nde muhafaza ediliyor."
EFSANEVİ ŞEHİR
Kadim bir kentin bütün özelliklerini üzerinde taşıyan Hive ile ilgili efsaneye göre, burada en eski şehir Hz. Nuh'un oğlu Sam tarafından kuruldu. Nuh tufanından sonra Sâm kendi kavmine yurt edinmek için bu çöllere geliyor ve burada mola veriyor. Rüyasında alevler görüyor ve babasına söylüyor. Babası Hz. Nuh Peygamber "orada bir kale yap, orası güzel bir şehir olacak" diyor. Ancak bu defa da çölün ortasında susuz kalıyorlar. Sâm su bulmak amacıyla asasını vurunca yerden su fışkırıyor. Çölden çıkan suyu içen kavmi çok güzel, çok tatlı anlamına gelen "Heyvah, heyvah" diyorlar. Yaptıkları kaleye de 'Heyvah Kalesi' adı veriliyor. Böylece bu inanılmaz şehir Hive ortaya çıkmış oluyor. Görkemli binalar, oymalı kapılar, sütunlar, inanılmaz derecede güzel binalar, muhteşem bir görüntü oluşturuyor. Burada 2 metreden su çıkıyormuş.. Bu sebeple cenazeler su içinde kalacak korkusu ile toprağa gömülemiyormuş. Cenaze kefeniyle birlikte toprağın yüzeyine bırakılıyor ve üstü tuğla ile kümbet şeklinde kapatılarak çamurla sıvanıyor."
İSLAM DÜNYASININ YEDİ PİRİ
ERSÖZ, Buhara'nın Türk - İslâm dünyasında yedi pir diye bilinen Hoca Abdülhalık Gucdevanı, Hoca Muhammed Arif Rivgeri, Hoca Mahmud Encir Fağnevi, Hoca Ali Rametani, Hoca Muhammed Baba Sammasi, Seyyid Emir Külal ve Bahaeddin Nakşibend gibi bir çok mutasavvıfı yetiştirdiğine değindikten sonra İmam Buhari ve İmam Maturidi Türbe ziyaretlerini ele aldı. Özbekistan'ın kalbi, Semerkant'ın en önemli simgelerinden biri olan Registan Meydanı hakkında , "Muhteşem mimari komplekslerinden biridir. Meydan, Semerkant'ın tarihini ve kültürel zenginliğini yansıtan bir semboldür. Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Emir Timur tarafından oluşturulan bu meydan, hem bilim hem de sanatın merkezi olarak bilinir Meydanda bulunan Uluğ Bey, Tilla Kâri ve Şirdar Medreseleri, göz kamaştırıcı mimari güzellikleri ve tarihi özellikleri ile bölgenin en çok ziyaret edilen yapıları arasında yer alır. Emir Timur, seferlerinden kazandığı ganimetleri bu meydanda sergilemiş, önemli kutlamaları burada yapmış ve cezaları burada vermiştir." Gûri Emir'de yatmakta olan Emir Timur . Özbekistan'ın en önemli şahsiyeti olduğunu, Semerkant'ta bulunan bütün eserlerin Timur döneminden kalma olduğunu ve Semerkant'ın Timur sayesinde geliştiğini ve ihya olduğunu söyledi.
ERSÖZ, Özbek kardeşimizin "Sizin anavatanınız burası. Anadolu'ya buradan gittiniz ve bir daha gelmediniz. Siz gelmeyince Ruslar geldi." sözünün kendisinde etki bıraktığına değinerek konuşmasını tamamladı. Sohbetin soru cevap kısmından sonra HİSDER Başkanı Dr. Önder KUTLU ve Başkan Yardımcısı Mustafa DÜNDAR tarafından 26 ve 27. Dönem Konya Milletvekili Ahmet SORGUN ve Gazeteci, Tv Programcısı Yazar Salih Sedat ERSÖZ'e derneğin hediyeleri takdim edildi. Toplantı toplu fotoğraf çekimiyle sona erdi.
Kaynak: Haber Merkezi
