Bugüne kadar gerekli yasal düzenlemeler yapılmaması nedeniyle, işverenler tarafından çırak ve stajyerlerin sigorta primlerinin yatırılmaması durumu yaygınlaşmıştır. Bu durum, genç çalışanların gelecekte emekli olmalarını zorlaştıracak bir sorun olarak ön plana çıkıyor.
EYT mağdurları arasında yer alan çırak ve stajyerlerin hikayeleri, gözleri yaşartıyor. Genç yaşta iş hayatına atılan ve meslek öğrenmek için emek harcayan bu bireyler, emeklilik dönemlerinde yaşadıkları belirsizlik nedeniyle geleceğe dair kaygılarla dolu yaşıyorlar.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) olarak bilinen 1999 öncesi sigorta başlangıcı bulunan, sigortalılık ve prim ödemesi süresi dolan ancak yasaya sonradan eklenen yaş şartı nedeniyle emekli olamayan 2 milyondan fazla çalışanın durumuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Staj ve çıraklık sigortası olan ve sigortalılık günü ve prim ödemelerini tamamlayan yüz binlerce çalışanın emeklilik hakkını elde edememesine yönelik sorulara yanıt veren Bakan Bilgin, konuyla ilgili önemli açıklamalarda bulundu.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT (Erken Emeklilik Talebi) kapsamında staj ve çıraklık sigortasına ilişkin açıklamalarda bulundu. Bakan Bilgin, CNN Türk'te yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
"Staj, çalışma olarak değerlendirilmiyor, dolayısıyla işçi işveren ilişkisi burada mevcut değil. Çıraklık durumunda da farklı bir düzenleme söz konusu; çıraklıkta yapılan çalışmalar kapsamında değerlendirmeler yapıyoruz. EYT konusunda çalışmalara, görevim başlamadan önce başladık. Emekli olacak kişilerin yaş ortalamasının nasıl etkileneceğini inceledik ve 50 yaş ortalamasının makul olduğuna karar verdik. Ayrıca, Türkiye'nin nüfusu hala genç bir nüfus yapısına sahip. Dolayısıyla, istihdam yaratmaya devam ettiğimiz sürece çalışabilecek potansiyel işgücüne sahibiz."
Bakan Bilgin'in bu açıklamaları, EYT konusunda tartışmaların sürdüğü bir dönemde yapıldı. Emeklilik yaşının yükseltilmesine yönelik yapılan düzenlemeler ve çalışma yaşamında çıraklık ve staj kavramlarına ilişkin açıklamalarıyla Bakan Bilgin, konuyla ilgili kamuoyunun dikkatini çekmeyi başardı. Ancak, EYT konusunda ne gibi adımların atılacağı ve tartışmaların nasıl sonuçlanacağı henüz netlik kazanmamıştır.
Geleceğin Teminatı Oldukları Halde...
Çıraklar ve stajyerler, meslek öğrenmek adına adım attıkları iş hayatında, birçok işveren tarafından asgari ücretle veya hiç ücret almadan çalıştırılıyorlar. İşverenlerin bu durumu istismar etmesi ve sigorta girişi yapmamaları, gençlerin emeklilik hayatlarında temel bir güvenceden mahrum kalmasına yol açıyor. Bu gençler, ülkenin geleceğinde teminat olacakları halde, güvencesiz çalışma koşulları nedeniyle geleceklerinden endişe duyuyorlar.
EYT Mağdurlarının Mücadelesi
Çırak ve stajyerler, EYT mağdurları olarak, toplumsal bir sorunla karşı karşıya olduklarının farkındalar. Bu nedenle, çeşitli sivil toplum kuruluşları ve sendikaların yanı sıra sosyal medya platformlarında kendi seslerini duyurmaya çalışıyorlar. #EYTSigortasızBırakma, #EYTHakkıHakSahibi ve benzeri etiketlerle sosyal medyada kampanyalar düzenleyen EYT mağdurları, hikayelerini paylaşarak farkındalık yaratmaya çabalıyorlar.
Sosyal medyada başlatılan kampanyalara toplumdan geniş destek gelirken, çırak ve stajyerlerin yaşadığı mağduriyetin siyasi platformlarda da konuşulması talebi güç kazanıyor. Siyasi parti temsilcileri, işverenler ve ilgili kamu kurumları arasında yapılan görüşmeler, çözüm için umut vaat ediyor.
Siyasi Çözüm Arayışları
EYT mağduru çırak ve stajyerlerin hakları, siyasi platformlarda da giderek daha fazla gündeme gelmeye başlıyor. Meclis'te yapılan görüşmelerde konunun ele alınması ve çözüm için adımların atılması, gençler arasında umut ışığı olarak değerlendiriliyor. Siyasi parti temsilcileri, mağdurların sorunlarına duyarsız kalmamak adına çözüm için çaba sarf ediyorlar.
Ancak siyasi çözümlerin hayata geçirilmesi süreci, zaman alabiliyor ve mağduriyet yaşayan kişilerin sabrını sınıyor. EYT kapısının açılması için uzun yıllardır bekleyen çırak ve stajyerler, bu sürecin hızlandırılmasını ve çözümün bir an önce gerçekleştirilmesini talep ediyorlar.
İşverenlerin Sorumluluğu
EYT mağduriyetinin önemli bir nedeni olarak işverenlerin sigorta primlerini yatırmaması göze çarpıyor. Çırak ve stajyerlerin sigorta girişi yapılmadan çalıştırılmaları, yasalara aykırı bir durumdur ve gençlerin gelecek güvencesini tehlikeye atar. İşverenlerin, genç çalışanların haklarını gözetmeleri ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri, toplumsal bir sorumluluk olarak önem taşımaktadır.
Bu noktada denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi ve işverenlerin sigorta primlerini düzenli olarak yatırmalarını sağlamak için gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca işverenlerin genç çalışanlara daha adil çalışma koşulları sunmaları, işçi haklarına saygı göstermeleri, toplumda sosyal adaletin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.
Önümüzdeki Dönemde Beklentiler
Mini EYT paketi ve diğer düzenlemelerin önümüzdeki dönemde hayata geçirilmesi, milyonlarca EYT mağdurunun en büyük beklentisidir. Bu düzenlemelerin zamanında yapılması ve hak sahiplerinin haklarının geri verilmesi, ülkenin geleceğine yapılmış önemli bir yatırım olacaktır.
Milyonlarca EYT mağdurunun geleceğine dair umudu, bu düzenlemelerin gerçekleşmesiyle daha da güçlenecek ve ülkenin sosyal güvenlik sistemine önemli bir katkı sağlanacaktır. Geleceğe dair umutlarını hiç kaybetmeyen bu gençler, güçlü bir Türkiye için çaba sarf etmeye ve mücadelelerine devam edecekler.
Kademeli Emeklilik Tartışmaları ve EMADDER'in Önerisi
EYT yasasıyla ilgili tartışmaların arasında oldukça gündem haline gelmiş olan bir diğer durumda kademeli emeklilik kavramıdır. EYT kapsamının ilk işe giriş tarihi 9 Eylül 1999 ve sonrasında olan kişiler için belirlenmiş olan daha uzun süre çalışma yönündeki düzenleme hem bu durum ile karşılaşan binlerce kişinin hem de Emeklilikte Yaşa Takılanlar Derneği (EMADDER) gibi savunucu kuruluşların radarına takılmıştır. Bu sorun için ortaya atılan kademeli emeklilik fikri ise mağdurların yeniden umut etmesini sağlamıştır.
EMADDER'in önerisine göre, EYT hak sahibi olanlarla kademeli emeklilik arasında bir köprü kurulması amaçlanıyor. Bu şekilde, EYT mağdurları için emeklilik süreci daha adil bir şekilde düzenlenebilecek ve bu kesimdeki vatandaşlar, emekli olabilmek için daha uzun süre beklemek zorunda kalmayacaklar.
Aynı zamanda Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan, küçük esnafın prim ödeme gün sayısını 7.200 güne indireceği açıklaması da akıllara Emeklilikte Yaşa Takılanlar için prim günü şartının 9.000 günden 7.200 güne düşürülebileceği ihtimalini getirdi.
Gözler "Staj ve Çıraklık Sigortası Yasası Çıkacak Mı?” Sorusu Kapsamında Meclis'e Çevrildi.
Staj ve çıraklık sigortası yasasının çıkıp çıkmayacağı konusunda Meclis'e yönelik beklentiler ve talepler yoğunlaştı. Özellikle EYT düzenlemesinde stajda geçen sürelerin emeklilikte sayılıp sayılmayacağı konusundaki beklentiler, mağduriyetleri giderme amacıyla önem kazanmıştı. Ancak, yapılan son değerlendirmeler ve düzenlemelerde, staj ve çıraklık sigortasının EYT düzenlemesi kapsamında yer almadığı görüldü.
Görünen o ki, mevcut durumda staj ve çıraklık sigortası için ayrı bir düzenleme veya yasa çıkacak bilgisi henüz kamuoyuna yansımamıştır. Konuyla ilgili olarak hükümet veya Meclis tarafından yapılan resmi bir çalışma açıklaması bulunmamaktadır.
Stajda geçen sürelerin emeklilik haklarına etkisi ve staj ve çıraklık sigortası konusu muhtemelen ilerleyen dönemlerde tartışılmaya ve değerlendirilmeye devam edecektir. Ancak şu an için net bir yasa tasarısı veya düzenleme girişimi olmadığı gözlemlenmektedir.
Staj ve çıraklık sigortası yasası için henüz somut bir adım atılmamış ve Meclis tarafından onaylanmış bir yasa tasarısı bulunmamaktadır. Kısacası EYT mağdurları için mağduriyet hala devam etmektedir…
(Esad Yakıcı)
