Eskimiş ve eskimeye başlamış meslekler

Altmış yıl önce kurulan Sanayii Islah Komisyonu (1863) tabak esnafının durumunu göz önüne alarak bunlara verilmiş olan gedik imtiyazinin eskisi gibi verilmesine karar vermiş; yalnız ayrı ayrı çalışmalarına müsaade edilmeyerek bütün esnafın birleşmesiyle iki bin hisselik ve her hisse beşer tane yüzlük Osmanlı altını ile alınmak üzere on bin altın sermayeli Şirket-i Debbağiyye kurulmuştu. 30 maddelik bir nizamname ile işe başlandı. Bu kolaylık ve teşvik sonunda az zamanda iş gelişti, hatta Avrupa ayarında mal yapıldığından şirketin itibarı arttı. Devrin büyük devlet adamları bile hisse senedi almak sureti ile teşvikte devam ettiler. Tıp, öğrencilerinden bir kaçı Avrupa'ya  gönderilerek okutuldu. Bu öğrenciler döndüklerinde o tarihlerde Beykoz da açılan askeri tabakhanede çalıştırıldılar. Tabak esnafının böylece himaye görmesinden sonra, onların yamakları hükmünde olan güderici, tirşeci, meşin ve köseleci esnafı da intizama bağlandı. Fakat bu esnafın yaşaması yukarıda da söylediğimiz gibi gedikler imtiyazının muhafazasına bağlı bulunduğu için, bu imtiyaza ehemmıyet verilmemesi yüzünden gene işleri bozuldu, şirket dağıldı. Şirketin dağılmasından sonra tek başlarına bu sanatı yürütmek isteyenler de şehir içindeki tabakhanelerin sağlığa zararlı olduğu gerekçesiyle kaldırılması üzerine, bir kısmı Yedikule dışına nakledilerek şehir içindeki atölyeler yok oldu. " (Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey, Bir Zamanlar istanbul'dan, 5.51-53) SARAÇHANE  DESTANI "Sözlerim hep dürdanedir/Dürr-i nazmım şanedir Sizlere medh edeceğim/Bu gice Sarachanedir Beş kapusı vardır ayan/Ehl-i dilden olmaz nihan Dükkanları kargir bina/Üstadlar işler heman Cildeleri ellerinde/Peştemalı bellerinde Tığların destine alub/ism-i Huda dillerinde Her dükkanın ustası varfişlerinin destesi var Nevregam kullanırlar/Hem de birer muştası var Kahya ile yiğitbaşı/Önünde somaki taşı İğneleri katı hayal /Bıçkıları görür işi Ustası çokdur beş yüzden/Saklasın Hak yavuz gözden Bir bölük ustası işler/Sırmalı telatin cüzdan Usta sınıfı çoğu hacı/Bir bölüğü matıracı Bir kuyusı Ab-ı Hayat/Sair kuyuları acı Dükkanların erken kapar/Her biri evine sapar Bir bölüğü teyeftici/Bir bölüğü eğer yapar Yol erkan gözetmekdedir/Pîr'e dua etmekdedir Şâkirdlerin bir güç işi/Üstâd ile bitmekdedir Üstâdları izzettedir/Şâkirdleri gayrettedir Her dükkânda üç beş şâkird/Üstâdına hizmetdedir. Gayet müferrih yerleri/Cümle pîr ü perverleri Kimdür deyü sorarsanız/Müftî Sarrac'dır pîrleri Ustalar dizilmiş saf saf/Sarraclardır büyük esnaf Sandıkçılar bir tarafda/Vasf olundu cümle etraf Dellâlları nida eder/Her tarafdan sâdâ ider Teferrücleri seyrini/ ardır bâyı gedâ ider Sual iderseniz eğer/Her kişi kendini öğer Sarachane vasf-olundı/Efendim bahşişe değer" (Sabri Koz, Ramazan Fasııları. Bekçi Baba'dan, s. 114-116)