B) MADDİ ALAMETLER
1. TAHT
Hükümdarlığın saltanat alametlerinden ve maddi sembollerinden birisi de tahttır. Hükümdar cüluslarda, resmi kabul ve fevkalade merasimlerde taht üzerinde otururdu. Nitekim hükümdar olmak olayı, ilk kez tahta oturmakla kendini göstermektedir (cülus). Kaynaklar zaman zaman Selçuklu sultanlarının tahta oturduklarını belirterek cülus olayını ifade etmektedirler.
Selçuklular'dan Tuğrul Bey daha devlet tam olarak kurulmadan önce, Nişabur'a geldiği zaman (Haziran 1038), burada Gazneli Sultan Mesud'un tahtına oturdu. Çağrı Bey de Dandanakan Savaşı'ndan (1040) hemen sonra, Gazneli Sultan Mesud'un otağına gidip onun tahtına oturmuştu. Buna mukabil Tuğrul Bey aynı savaştan sonra kendisi için hazırlanan tahta geçmişti.
Abbasi halifelerinin de kabul merasimlerinde Selçuklu sultanları için taht hazırladıkları anlaşılıyor. Nitekim Tuğrul Bey, Halife Kaim bi-Emrillah ile buluştuğu zaman, özel olarak hazırlanan bir taht (kürsi) üzerine oturtulmuştu.
Evlenme merasimlerinde de sultanlar taht üzerinde oturuyorlardı. Tuğrul Bey, Halife Kaim bi-Emrillah'ın kızı Seyide ile olan nikâh merasiminde tahta oturmuştu. Bu sırada melikler ve emirler tahtın çevresinde derecelerine göre durmakta idiler. Selçuklu sultanlarının öteki hükümdar ve aile üyelerinin tahta oturması muhtemelen bu şahsa verilen değer ve saygıyı ifade etmiş olmalıdır. Sultan Melikşah, amcası Emir el-ümera Osman'ı görmek için Serahs ve Badgis'e doğru gitmişti. Sultan daha sonra amcasını görünce, taht (serir)'ından indi ve onu kucaklayarak tahta oturttu. Veliaht tayin edilenlerin de taht üzerine oturduğu hususunda örnekler vardır. Sultan Alp Arslan oğlu Melikşah'ı veliaht ilan ettiğinde ona "kırmızı altınla süslenmiş bir taht” üzerine oturmasını söylemişti. Sultan Muhammed Tapar da öleceğini hissettiği zaman oğlu Mahmud'dan tahta çıkıp oturmasını istemişti. Selçuklu sultanı oğlunu tahta çıkararak emirlerden onun için biat almıştı.
2. TAC
Hükümdarların maddi hâkimiyet sembollerinden birisi de tac'dır. Abbasi halifesi Kaim bi-Emrillah siyasi hâkimiyeti Selçuklu sultanına devrettiği meşhur merasimde, Tuğrul Bey'e öteki hükümdarlık sembolleri yanında kıymetli taşlarla süslü bir de tac giydirmişti (2 Ocak 1058). Abbasi halifesinin Tuğrul Bey'e verdiği bu tacın tarifi şu şekildedir, "sarığın üzerinde kıymetli taşlardan yapılı iki sumbul ile işlenmiş tac ve her taşın üzerinde harikulade güzellikte on beşer inci ve bunların uçlarında iki altın bağ bulunuyordu”.
Öte yandan Sultan Melikşah öldükten sonra (1092) ortaya çıkan saltanat mücadeleleri sırasında Nizam el-Mülk taraftarları Berkyaruk'u Rey şehrinde tahta oturttular ve şehrin reisi Ebu Müslim kıymetli taşlar ve altınla işlenmiş tacı onun başının üzerine koydu. Böylece Berkyaruk hükümdarlık alametlerinden taht ve taca sahip olmuştu.
