Sıla-ı Rahim (Akrabalık İlişkileri)

İslâm Dîninin üzerinde durduğu en önemli konulardan biri de ‘Sıla-i Rahîm’dir.
Sıla-i Rahîm: Akrabâlar arasında karşılıklı sevgi, saygı, fedâkalık hoşgörü ve yardımlaşmaya dayanan güzel ve kalıcı ilişkilerdir. Kısaca, akrabalarla hemhâl olmak demektir.
İnsanlar konumlarına göre birbirleri ile ilişki içersindedirler. Bu ilişkiler en yakından âileden başlar, komşuluk, arkadaşlık, ilim tahsili, ticaret, âmirlik/memurluk hatta hastahane ve hapishane arkadaşlığı şeklinde devam eder.
İnsanın konumu ne olursa olsun, nerede bulunursa bulunsun, insanlar arası ilişkilerinde güzel ahlâkın gereğine göre hareket etmesi insan olmanın, özellikle de  mü’min olmanın önceliklerindendir.
Her gün karşılaştığımız insanlarla ilişkilerimiz selamlaşmakla başlar ve ihtiyaçlara göre devam eder.
Akrabalarla ilişkilere gelince, arada sırada ziyaretleşmek, bu en az haftada bir kere olmalıdır. Akrabalar uzakta ise, telefon açıp hâl/hatır sormak gerekmektedir.
Akrabalarımızla ilişkilerimizde hâl/hatır sormanın yanında duygu paylaşımı önemlidir. Sevinç ve üzüntüleri paylaşmak, teselli ve tavsiyelerde bulunmak hem akrabalığın, hem de dîn’de kardeşliğin gereğidir.
Dertler paylaşıldıça azalır, mutluluklar paylaşıldıkça çoğalır sözü, hayatın gerçeğidir.
Yardıma muhtaçsa destek olmak, hastalığında ziyaret etmek, cenazelerde taziyede bulunmak, başarılarını tebrik etmek’ hep sıla-i rahîm’in gerekliliklerindendir.
Sıla-i Rahîm’de yani akrabalık ilişkilerinde takip edilecek yol Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle bildirilmektedir:
‘Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan; ikisinden birçok erkek ve kadın (meydana getirip) yayayn Rabbinize karşı gelmekten sakının. Kendisi adına birbirinize dilekte bulunduğunuz Allâh’a karşı gelmekten ve akrabalık bağlarını koparmaktan sakının. Şüphesiz Allâh bir gözetleyicidir.’ (Nisâ,1)
Bu âyet’i  kerîme’de dikkati çeken birkaç husus vardır.
1 - Ey insanlar diye genel bir hitabın yapılması ile, hedef kitlenin sadece Müslümanlar değil, bütün insanlık olmasıdır.
2 - Allâh’ın  (cc) kendisine kendisine karşı gelmekten sakındırmasının yanında hemen, akrabalık bağlarını koparmaktan uzak durulmasının emredilmesidir.
3 - Bu iki durumdan çıkan netice ise, Yüce Dînimizin akrabalık bağlarının sağlam tutulmasına ne kadar önem verildiğini göstermektedir.
4 - Tek bir nefisten yaratmayı hatırlatmakla, kinâye yoluyla bütün insanların kardeş oldukları da hatırlatılmaktadır. Kardeşliğin gereği de birbirine sahip çıkmak, dertlerine merhem olabilmek, sorunlarını çözmektir.
‘Allâh’a ibâdet edin ve ona hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolcuya, elinizin altındakilere iyilik edin. Şüphesiz Allâh kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez.’ (Nisâ, 36)
Sıla-i rahîm yapmaya teşvik eden hadîs-i şerîflerinde Hz. Peygamber efendimiz (sav) çok önemli mesajlar vermektedir. Bu mesajlardan seçtiğimiz birkaç tanesini aktarmak istiyorum.
‘Nesebinizden/büyüklerinizden sıla-i rahîm yapacaklarınızı öğrenin. Zira sıla-i rahîm, akrabalar arasında sevgi, malda bolluk, ömürde uzamadır.’ (Tirmizî, Birr 49)
Hz. Ali’den (ra) rivâyete göre, Resûlullâh (sav) şöyle buyurmuşlardır: ‘Rahîm Arş’a asılıdır. Der ki: Kim beni ziyaret ederse, Allâh da onu ziyaret etsin. Kim de benden uzak durursa, Allâh da ondan uzak dursun.’ (Buhârî,Edeb 13)
‘Kim, rızkının Allâh tarafından genişletilmesin, ömrünün uzatılmasını istiyorsa sıla-i rahîm yapsın.’
‘Fakirlere yapılan tasadduk, bir sadakadır. Zî-Rahm/rahîm sahibi yani yakın akrabaya yapılan tasadduk ise iki sadakadır. Biri sıla-i rahîm, diğeri de sadaka.’ (Tirmizî,Zekât 26)
Hadîs-i şerîflerdeki genel değerlendirmeye baktığımızda, ömrün uzayabileceği şeklinde ifâdeler bulunmaktadır. Bu ifâdeler aslında Müslümanlar için çok büyük bir müjdedir.
Âlimler tarafından, hadîsleri birkaç yönden yorumlamak mümkün olmuştur. Meselâ:
Sıla-i rahîm yapmakla ömrün uzaması: Belki lütfu ikrâmı sonsuz olan Yüce Rabbimiz, sıla-i rahîm yapan kimseye sanki çok uzun yıllar yaşamış da ibâdet etmiş gibi sevaplar yazar.
Ömrün süresi değişmeyeceğine göre, Allâh zaten kendisine uzun ömür vermiştir de, sıla-i rahîm yapan kimse bunu haketmiş olmaktadır.
Vâkıâ odur ki, sıla-i rahîm yapana, sıla-i rahîm yapılır.
Rahmeti sınırsız olan Rabbimiz, cümlemizi sıla-i rahîm yapmak sûreti ile engin rahmetne batanlara dahil eylesin.