YILBAŞI -4

Müslümanlar arasında yeni yıl kutlanma geleneği olmamasına karşın, Osmanlı’da yüksek devlet görevlileri, padişahı ziyaret ederek, yeni yıl nedeniyle tebrik ederler, padişah da ziyaretçilere “Muharremiye” adı altında para ve armağanlar verirmiş.
Kaynaklara göre, Osmanlı’nın, “Hıristiyan yılbaşıya” gösterdiği ilk ilgi, 1829 yılına rastlıyor. O yılbaşı, İstanbul’daki İngiliz elçisi, Haliç’te bulunan bir gemide büyük bir balo vermiş. Baloya Osmanlı devlet adamları da çağrılmış.
Davetliler, yatsı namazını Tersane Divanhanesi’nde kıldıktan sonra, sandallarla gemiye gitmiş ve sabaha kadar eğlenmişler.
 Ertesi gün Kazasker Yahya Bey, Serasker Hüsrev Paşa’ya, katıldığı balonun ne menem bir şey olduğunu sorduğunda şu cevabı almış:
“Az vakitte çok hazırlık yapmışlar. Biz baloda yapılanları bir ayda düzenleyemeyiz. Gerçi kâfir işi, fakat ne çare? Devletçe bir şey oldu, katılmak lüzum etti. Kaşık çatal gibi mekruh şeyler bile vardı.”
1926 yılını 1927’ye bağlayan gün, hafta sonu tatiline, cumaya denk gelince, yılbaşı eğlenceleri Müslüman halktan da ilgi görmüş ve sabaha kadar eğlenilmiş. Elektrik İdaresi de ilk kez o gece, saat tam 12’de kentin bütün ışıklarını bir dakika söndürme geleneğini başlatmış.
Kaynaklara göre:

 “Ertesi yıl, İstanbul’un yılbaşı gecesi, özellikleri şanslarını kumarda denemek isteyenler için özel bir önem taşıyordu. Eğlence yerleri dolup taşıyordu. O yıl Yıldız Sarayı da bir kumarhane olarak işletilmeye başlanmıştı.
İşletmeci Senyör Maryosera bu özel gün için rulet masaları kurmuştu. İstanbul tarihinde bir gecede, hem de hiçbir yasal kısıtlama olmadan bu denli kumar oynandığı herhalde olmamıştı...”
Bugün kutlandığı anlamda yılbaşı eğlencesi neredeyse 20. yüzyıla kadar gündeme gelmemiş. İmparatorluğun son yıllarında ’alafranga’ diye nitelenen aileler arasında bu tür âdetler yayıldıysa da, eğlence, karşılıklı hediyeleşme ve ziyafet düzeyinden öteye geçmemiş.
Aynı dönemde Müslüman inanışına mensup aileler bayram vesilesiyle çocuklarına türlü hediyeler verme âdetini benimsedikleri için yılbaşı kutlaması fazla önem kazanamamış. Ama gerek Cumhuriyet’le birlikte gerçekleştirilen takvim değişikliği, gerekse daha sonra izlenen yolda yılbaşı kutlaması kültürü, Türkiye’de de yerleşip kökleşmiş...
İyi de Yılbaşında Neden Hindi Yenir? Çok ilginçtir ki yılbaşı, hindiyle birlikte anılır. Yılbaşı ile hindin ne alakası vardır dünyanın her yerinde yeni yıl kutlamalarında hindi kızartması sofralarda var mıdır?
Devam edecek
Selam ve dua ile…