ESKİMİŞ VE ESKİMEYE BAŞLAMIŞ MESLEKLER

Usta olabilmek için en az üç yıl kalfalık etmek gerekirdi. Kalfalık döneminde ahlaki nitelikler yanında mesleki beceri de izlenir, çırak yetiştirme yeteneği, müşteriyle ilişkiler de gözlenirdi. Lonca kurulu, ustasının her bakımdan ehil olduğunu bildirmesinden sonra kalfaya ustalık sanı verilirdi. Ustalık töreni genellikle ilkbaharda yapılan ve bütün esnaf ve zenaatkar loncalarının katıldığı kır gezisindeki buna esnaf teferrücü denirdi, toplu olarak yapılırdı. Ustalık törenine o beldedeki bütün ustalar, esnaf kethüdaları, müftü, kadı ile beldenin en büyük camisinin imamı da katılırdı. Toplantıya en kıdemli esnaf kethüdası başkanlık eder, kethüdalar ve ustalar iki sıralı çember biçiminde dizilirlerdi. Ortada oturarak toplantıyı yöneten kethüdanın iki yanında da müftü ve kadı yer alırdı. Ustalığa yükselecek kalfa sağında bağlı bulunduğu loncanın kethüdası, solunda kendi ustasıyla birlikte ortaya gelerek hazır bulunanları selamlar, müftü- nün işaretiyle imam bir aşir ((Kur'an'dan on âyet) okur, böylece tören başlardı. Ardından müftü esnaflık, zenaat, ticaret hakkındaki ayetleri açıklar, kadı da bu türden hadisler ile mezhep imamının içtihatlarını anlatarak dinsel kuralları bir kez daha hatırlatmış olurlardı. Bundan sonra toplantıyı yöneten kethüda ayakta asâsına dayanarak usta adayını karşısına alıp, hangi esnaflık ya da zenaat kolundaysa o alanın manevi silsilesini pirine kadar sayar, esnaf ahlakının temel kurallarını son bir kez sıralardı. Bunların başlıcaları doğruluk, esnafa ve müşteriye saygı, sattığı ya da imal ettiği malın belirlenen standardda olmasına özen, eğer eksiklik ya da kusur varsa satmadan önce bunu müşteriye açıklamak, kalfalara ve çıraklara iyi davranmak ve onların iyi yetişmesini sağlamaktı. Kethüdadan sonra sözü kalfanın ustası alır, onu yetiştirmek için çaba harcadığını, onun da usta olabilecek beceriyi kazandığını ve ahlaki özelliklerinin de buna uygun olduğunu belirterek kalfasından helallik diler. İlk defa söz hakkı verilen kalfa da ustasına hakkını helal edince, usta, çeşitli öğütlerde bulunur ve kalfanın belindeki kalfalık kuşağını (şed ya da peştemal) çıkartıp ustalık kuşağını sarar. Ardından dualar edilir. Yeni usta, kıdemlilerin elini öper. Bunu tebrikler izler. Toplantıyı yöneten kethüda başta olmak üzere öbür esnaf kethüdaları ile kalfalar adına üç, çıraklar adına da iki kişi yeni ustayı kutlar. En son müftü ve kadının tebrikiyle tören son bulurdu.