Soğansız Sağlığı-I

Benim kökenimin Detse (Yeşildere) olduğu için soyadımız da Detseli olarak alınmış. Babam merhum benim çocukluğumda her yemekte soğan yeme iştahımdan dolayı "Oğlum sana Detse köyünden bir kız alalım, sen soğanı çok seviyorsun. Detseliler'e de bol ve dayanıklı sağlam soğan yetiştirdikleri için soğancılar derler civar köyler. Hiç olmazsa sen de biraz Detseli'sin soğan sıkıntısı çekmezsin” diye espri yapardı.

Soğan denen nesne gerek mutfaklar için gerek yemekler için gerekse piknikte ya da sofrada çokça tüketilir. Mevsiminde yeşil olarak tüketilişi dolayısı ile "Soğan ekmek yiyelim” diyen Anadolu insanının vazgeçilmez bir damak tadıdır.

Son kış aylarında maddi bakımdan çok değer kazanan bu bitki Türk insanı açısından ve de Konyalılar için çok daha öneme sahip bir üründür.

Geçmişte soğan bitkisinin çeşitleri ekilişi yetişmesi tohumları ve tarımının nasıl yapılacağı konusunda geniş açıklamalı bir yazı yazmıştım.

Şimdi ise bizim dağ köylerinde bu soğanın çok yetiştiği ve o köy için büyük öneme sahipliği dolayısı ile bu yazıyı kaleme almaya karar verdim okuyunca sizlerde çok eğleneceksiniz.

Bu Detse köyünün insanları geçmiş zamanda bir gün merkepleri soğan yüklü olduğu halde şehre gelirler ve getirdikleri emtialarını hale indirip satılmasını beklerler. Akşama doğru hale uğrarlar, soğanları, patatesleri satılmış paralarını alıp hana dönerler. Akşam olur, yemek yemeleri gerekir. "Ne yiyelim ne yemeli?” diye konuşurlar. Soğan alıp ekmekle yemeye karar verirler. Soğan satıp ardından soğan alıp yiyen köylüler olarak da tarihe geçerler.

"Bunu neden böyle yapmış atalarınız?” diye esprili olarak köyün gençlerine ve samimi olduğumuz arkadaşlarımıza sorunca, bizim gülerek sorduğumuz bu soru karşısında onların verdiği cevap da doğrusu takdire değer ve inandırıcı olurdu: "Yahu be kardeşim bunda şaşıracak ne var ki! Adamlar köyden çuvallarla kuru soğan getirip satmışlar ardından daha iştahlı ve yemesi güzel olunca taze (yeşil) soğan alıp top yumurta ile yemişler. Bu da gayet normal...

***

"Soğancı köyünden sana bir kız alayım oğlum!”

Ben çocukluğumda köy yerinde soğanı çok severdim ve her yemekte olsun ya da bir iş yaparken kırda yemek yerken olsun mutlaka yavan ekmeğin yanında soğan yerdim. Bundan dolayı rahmetli babacığım bana "Oğlum sen soğanı çok seviyorsun tabi soğan yemenin vücuda yararı da inkar edilemez. Onun için zaten kökenimiz de Detseli. Sana soğancı köyden bir kız alayım” derdi. "Soğancı köyü var mı baba, yoksa şaka mı yapıyorsun?” diye soruma ise gülerek "Var tabi bizim esas kök, sülalemizin köyü olan Detse (Yeşildere) soğancı köyü” diye espri yapardı.

Yöremizde hakikaten bu köyün geçmiş 1950-60'lı yıllarda çok soğan yetiştirdiği Konya şehrinin yediği soğanın büyük bölümü bu köyde yetişirmiş.

Tabi bu kadar soğan yetişen köyde ve köylüler arasında esprili hoş hatıralar da var. İşte bunlardan bazılarını anlatmaya çalışacağım.

Bu Detse köyümüze Hatunsaray kasabasının içerisinden geçip güney batıya doğru ilerleyince Givrat (Kayadibi) köyünden sonra ulaşılır. Burası Konya'ya 45-50 km kadar uzaklıkta bir şirin, misafirperver insanların yaşadığı bir yer kuzeyinde Avalama (İkipınar) köyü var Detse'ye ulaşılan yol köyün içersinden geçerek Nuzumla (Yaylacık) Yanekin (Mesudiye) köyleri ve Ketenli (Çalmanta) kasabasını geçerek Bostandere köyünü takiben Seydişehir'e kadar uzanan bir yol üzerinde. Hatunsaray'dan başlayıp batıya doğru uzanan vadinin 15 km kadar sonrasında bir yamaca kurulmuş köyün Givrat deresine doğru uzanan verimli bir vadisi var. Burada her türlü sebze meyve yetişir bu köyün ayrıca bir de şifalı suyu var ki yörede ismi Gargalı suyu dur. Bu su uyuz hastalığına iyi geliyor. Ben şahsen küçüklüğümde bu kaşıntılı uyuz hastalığına tutuldum. Anacığım rahmetli beni bir merkebe bindirip buraya getirdi, yıkandım. Anacığım da iki rekat namaz kılıp şifa diledi yüce yaratandan. Allah'tan iyileşmiştim. (Devam edecek)