Ticari Ahlak Yoksunları Kâr Sarhoşluğu Yaşıyor

Ülkemizde özellikle kur kaynaklı maliyetler başta olmak üzere enerji ve türev piyasalarda uzunca bir süredir fiyatlarda fahiş artışlar olmamasına rağmen; gündemdeki maaş artışlarını bahane eden uyanık tüccarlar sattıkları ürün ya da hizmetlere zam yapmak için âdete fırsat kollamaya başladılar. Piyasalar üzerinde baskın bir hâkimiyet oluşturan bu fırsatçılar; asgari ücretli, memur ve emeklilere yapılacak artışları; önden yüklemeli zamlarla gasp etmek için yavaş yavaş harekete geçmeye başladılar. Bu gözü dönmüşler garip gurebanın sofrasındaki ekmeği küçültmek için yaptıkları fırsatçılıkları da maalesef ticari bir meziyetmiş gibi görüp âdete kar sarhoşluğu yaşıyorlar.

Çoğunlukla piyasa bozucu bu şirketlerin; yüksek zamlarla ilgili toplumsal itirazlar karşısında arkasına sığındıkları en temel gerekçeleri ise işçi ücretlerindeki artışlardır. Hâlbuki işçi ücretleri en hantal işletmelerde bile yüzde 50'yi geçmemektedir. Ebetteki işçilere yapılan zamlar ürün maliyetlerini olumsuz etkileyecektir. Ancak ürün ve hizmetlere yapılan yüksek zamlar tek başına işçilik maliyetlerindeki artışlarla kapatılacak bir durum değildir.

Sektörel ortalamaların üzerinde fiyat artışı yapmayı alışkanlık haline getiren bu firmalar daha az vergi ödemek için kayıt dışı yöntemleri de kullanarak hem vatandaşları hem de devleti kandırmaktan geri durmuyorlar. Bunlar piyasalardaki hâkim güçlerini kötüye kullanarak sağlıklı rekabet ortamının oluşmasını mani olup fiyat istikrarının sağlanmasına engel oluyorlar. 2025 yılını tamamlamak üzere olduğumuz şu günlerde nereye gitsek karşılaştığımız en yaman cümlenin : " abi yılbaşından sonra fiyatlara yüzde 100'ün üzerinde zam gelecek” lafının da dolanıma sokulmuş olması fiyat istikrarını bozmaya yönelik bir algı çalışmasıdır.

Ahir kelam satıcılarla-alıcılar arasındaki ilişkide kanuni düzenlemeler ve denetimler elbette ki önemlidir. Âmâ daha önemli bir şey var ki oda yazılı olmayan ticari ahlak kurallarıdır. Ne yazık ki enflasyonist ortamlarda ticari ahlaksızlık enflasyondan daha hızlı yükseldiği için; enflasyon düşüşe geçse de ahlaksızlık kalıcı hale gelmiştir. Maalesef ücretli kesimlere yapılacak artışların uyanık tüccarlar tarafından fahiş zamlara gerekçe olarak gösterilmesi acı verici bir durumdur.