Geçmişte henüz Amerika'nın keşfedilmediği Avrupa ülkelerinin kültür ve medeniyette çok geride oldukları bir dönemde İslam dünyası bilim, kültür ve teknolojide çok önemli başarılara imza atmıştı. Özellikle bir dönemine Selçukluların hâkim olduğu Abbasiler döneminde Başkent Bağdat ve İslam'la tanışan Buhara ve Semerkant gibi Türk şehirleri bilim ve kültür faaliyetlerinin yapıldığı şehirler olmuşlardır. Bütün buralarda yapılan bilimsel çalışmalar Endülüs İslam Devleti'ne ait Kurtuba (Cordoba), Gırnata (Granada) ve İşbiliyye (Sevilla) gibi şehirlerde makes buluyordu. Böylesi yoğun bilimsel faaliyetler içerisinde bazı isimler ve kaleme aldıkları eserler öne çıkmıştır. Aslen Buhara Türklerinden olan ve tıbbın yanısıra İslam felsefesi, din felsefesi, ahlak felsefesi, tabiat felsefesi, psikoloji, metafizik, musiki gibi pek çok alanda çalışmaları olan İbn-i Sina bunlardan belki de en öne çıkanıdır. eş-Şifa, en-Necat, el-İşarat ve't-tenbihat, Danişname-i Ala'i , el-Mebde ve'l-meâd, Uyunu'l-hikme, et-Ta'likat, el-Mübahasat, Hay b. Yakzan, el-Hikmetu'l-meşrıkiyye, el-İnsaf, el-Hidaye, el-Hikmetu'l-aruziyye, Ahvalu'n-nefs, Lisanu'l-Arab gibi birçok kitap ve risalesi arasında en tanınmış olan ve adeta bir tıp ansiklopedisi niteliğindeki el-Kanun fi't-Tıbb (Tıbbın Kanunu) adlı eseri Batı ülkelerinde beş asır gibi uzun bir süre AVICENNA adıyla ders kitabı olarak okutulmuştur.
Tıbba dair pek çok konuda önemli buluşlara imza atan İbn-i Sina, kanın vücutta gıda taşıyıcı olduğunu, şeker hastalığında idrardaki şeker varlığını, ameliyatlarda şiddetli ağrıları dindirmek için uyuşturucu kullanımını, bağırsak parazitinden meydana gelen hastalıkları, suda ve havada bulaşıcı hastalıkları yayan küçük organizmaların bulunduğunu ilk tespit eden, bel kemiği ile problemlerde civanın kullanımını, havayı zararlı maddelerden temizleme fikrini Pastör'den önce bulan, suyun arındırılması /filtre edilmesini ve damar içi şırınga ve buz torbası uygulamasını ilk uygulayan kişidir.
Sağlıkla ilgili söylediği sözler yıllar boyunca önemini kaybetmemiş ve hala günümüzde de değerini korumaktadır. Mesela "Her hastalığı yapan bir kurttur. Yazık ki onu görecek elimizde âlet yoktur.”, "Hazmolunmadan önce yenen yemek üzerine tekrar yemek yemekten sakın!”, "Çok gerekli olmadıkça ilaç kullanma!”, "Bütün hastalıklar esasen yenilen ve içilen şeylerden ileri gelmektedir.” Diğer bir sözünde ise, ilaçla tedâvinin rûhî tedaviyle desteklenmesi gerektiğini ileri sürmüş ve bu konuda şunu söylemiştir: "Biz en iyi tedâvinin hastanın zihnî ve rûhî kuvvetlerini takviye eden, cesaretini artıran, muhitini güzel ve hoşa giden tarzda tertipleyen, müzik dinleten, onu sevdiği kimselerle bir araya getiren tedâvi şekli olduğunu düşünmeye mecburuz"
12. asırda Latince'ye tercüme edilen eser, takip eden yıllarda pek çok yabancı dile tercüme edilmiştir. Türkce'ye de çevirisi yapılmıştır. Kütüphanemde yer alan Prof. Dr. Esin Kahya tarafından Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı yayınları arasında çıkan kitabın sayfalarını karıştırdığımda olağanüstü bir tabloyla karşılaştım. Avrupa'da bu denli tutulmasının ne denli doğru bir hareket olduğunu farkettim ve gurur duydum. Ancak ne yazık ki kendi değerlerimize gereken kıymeti vermediğimizi düşünerek de üzüldüm.
6 ciltten oluşan eserde, Mizaçlar, Organlar, Kemikler, Kaslar, Sinirler, Arterler, Hastalıklar, Teşhis, Nabız, İdrar, Çocuk Bakımı ve İlaçlar gibi pekçok başlık altında tıbba dair hemen hemen bütün konular ele alınmıştır.
Böylesi şahsiyetlerimizin ve eserlerinin İslam dünyasında yeni yetişen nesle öğretilmesi Tıp fakültelerinde bir kaynak eser olarak okutulmasında büyük fayda olduğunu düşünüyorum. Bu hem bilgilenme açısından hem de kendi insanımıza yeni ufuklar açma yeni şeyler yazma heyecan ve şevkini verir.
